Hiểm họa khôn lường từ việc thu mua – chế biến dầu nhớt thải: Khi máy móc bị “đầu độc”

castroltiat 08/10/2025

Mục lục

“Lò luyện dầu” giữa khu dân cư

Theo tapchitoaan.vn : https://tapchitoaan.vn/chat-thai-nguy-hai-duoc-tai-che-dua-ra-thi-truong-co-quan-chuc-nang-dang-o-dau-truoc-van-nan-tai-che-dau-nhot-thai8489.html

Trong căn xưởng tạm nằm ven một khu công nghiệp cũ, những thùng phuy hoen gỉ được xếp chồng lên nhau, tỏa ra mùi khét khó chịu. Bên trong, hàng chục can nhựa chứa thứ chất lỏng sền sệt, đen đặc – đó chính là dầu nhớt thải được thu mua từ các gara, xưởng cơ khí, thậm chí từ các trạm bảo dưỡng ô tô.

Khi ngọn lửa gas dưới bể kim loại bùng lên, hơi dầu bốc mù mịt. Người thợ đeo khẩu trang mỏng, khuấy đều bằng cây gỗ rồi lặng lẽ rót từng ca dầu vào phuy. Sau vài giờ “chế biến”, thứ chất thải độc hại ấy được gắn mác “dầu tái sinh, chất lượng cao” và bán ra thị trường với giá chỉ bằng một nửa dầu chính hãng. Quy trình sản xuất gồm lấy dầu nhớt thải cho vào lò nấu, cho thêm hóa chất và một số phụ gia, sau khi lọc sẽ ra sản phẩm mỡ bôi trơn chất lượng thấp để bán ra thị trường. Tùy thuộc chất lượng sản phẩm sẽ có các mức giá khác nhau, thấp nhất khoảng 13.000 đồng/1kg và cao nhất cũng chỉ khoảng 28.000 đồng đến 30.000 đồng/1kg. Nếu so với các loại mỡ bôi trơn, dầu thủy lực chính hàng trên thị trường thì rẻ gấp nhiều lần.

Ít ai biết rằng, trong từng giọt dầu tái chế ấy là hàng loạt chất độc và tạp chất ăn mòn máy móc – những “sát thủ” âm thầm tàn phá thiết bị và môi trường.

Máy móc bị “đầu độc” từ bên trong

Dầu nhớt được ví như máu của động cơ. Nó bôi trơn, làm mát và bảo vệ các chi tiết kim loại khỏi mài mòn. Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng, dầu nhớt bị biến chất: độ nhớt giảm, lẫn muội than, kim loại mài mòn, axit và các hợp chất hóa học độc hại.

Thay vì được xử lý đúng quy trình, nhiều cơ sở thu mua đã “tái chế” bằng cách đun lọc thô sơ, pha loãng dung môi hoặc trộn thêm phụ gia công nghiệp để tạo màu mới. Loại dầu này không còn khả năng bôi trơn thực sự, mà ngược lại còn gây hại trực tiếp cho máy móc.

Theo kỹ sư Phạm Hữu Lợi, chuyên gia bảo trì động cơ công nghiệp tại Bình Dương, “chỉ cần sử dụng dầu tái chế kém chất lượng khoảng 200 giờ, động cơ có thể giảm hiệu suất tới 30%, tăng ma sát, nóng máy, thậm chí kẹt piston và hư hỏng bạc đạn. Đó là cái giá phải trả cho sự tiết kiệm sai chỗ.”

Không chỉ các thiết bị động cơ, mà những hệ thống thủy lực, máy nén khí, máy phát điện, xe cơ giới cũng chịu hậu quả nặng nề. Dầu kém chất lượng dễ đóng cặn, phá hủy phớt và van, gây nghẹt đường ống, rò rỉ và cháy nổ. Hàng chục doanh nghiệp nhỏ đã phải dừng sản xuất vì máy hỏng hàng loạt sau khi dùng dầu tái chế không rõ nguồn gốc.

Nguy cơ cháy nổ và ô nhiễm môi trường

Các cơ sở tái chế dầu nhớt thải thường hoạt động lén lút, không có hệ thống xử lý khí thải hoặc nước thải, thậm chí đặt ngay trong khu dân cư. Khi đun dầu ở nhiệt độ cao, các khí độc như toluene, benzen, hydrocacbon thơm đa vòng (PAHs) phát tán vào không khí, gây nguy cơ ngộ độc và cháy nổ.

Nhiều vụ hỏa hoạn từng được ghi nhận tại các “xưởng tái chế dầu” ở Đồng Nai, Bình Dương, Hải Dương… để lại thiệt hại lớn và ô nhiễm kéo dài. Lượng nước rửa dầu chứa hóa chất độc hại thường bị xả trực tiếp ra kênh rạch, khiến nguồn nước và đất canh tác bị nhiễm độc vĩnh viễn.

Theo ước tính của Bộ Tài nguyên và Môi trường, chỉ cần một lít dầu thải có thể làm ô nhiễm tới một triệu lít nước sạch – con số đủ để thấy mức độ nguy hiểm của việc xử lý sai cách.

Cần công nghệ xử lý hiện đại và giám sát chặt chẽ

Thực tế, dầu nhớt thải hoàn toàn có thể tái chế an toàn, nếu được xử lý bằng công nghệ chưng cất chân không, tách nước và tạp chất bằng màng lọc hoặc xúc tác tái sinh. Tuy nhiên, các dây chuyền này đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, quy trình khép kín và được cấp phép nghiêm ngặt về môi trường.

Các chuyên gia cho rằng Nhà nước cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm những cơ sở tái chế trái phép, đồng thời xây dựng mạng lưới thu gom – xử lý dầu thải đạt chuẩn. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cơ khí, xưởng bảo dưỡng nên ký hợp đồng chuyển giao dầu thải cho đơn vị có giấy phép xử lý, thay vì bán cho người thu mua trôi nổi.

Không đánh đổi tuổi thọ máy móc lấy lợi nhuận ngắn hạn

Dầu nhớt giá rẻ có thể tiết kiệm được vài triệu đồng, nhưng hậu quả lại là thiệt hại hàng trăm triệu cho máy móc và môi trường. Dầu bẩn không chỉ làm hỏng thiết bị mà còn phá hủy niềm tin và đạo đức kinh doanh.

Mỗi người thợ, mỗi doanh nghiệp cần hiểu rằng: chất lượng dầu nhớt quyết định “sức khỏe” của máy móc, cũng như ý thức của con người quyết định sự bền vững của môi trường. Đừng để “máu độc” chảy trong động cơ – bởi khi ấy, không chỉ máy móc mà cả môi trường sống của chúng ta cũng sẽ bị đầu độc.